Gordana Stokić Simončić
Univerzitet u Beogradu
Filološki fakultet – Katedra za bibliotekarstvo i informatiku, Beograd
gordana.stokic@fil.bg.ac.rs

Br. 40 (Maj 2022), str. 1

Nacionalne biblioteke

Savremene nacionalne biblioteke predstavljaju središnje tačke bibliotečko- informacionih sistema zemalja u kojima se nalaze. Pored zadataka koje ispunjavaju čuvanjem nacionalne pisane baštine, prikupljanjem obaveznog primerka, izradom nacionalne bibliografije, kreiranjem strategije razvoja biblioteka u mreži, obukom kadra, naučnoistraživačkim radom u vezi sa knjigom i čitanjem, one se bitno razlikuju od drugih tipova biblioteka i po tome što su obično najbogatije fondovima i po tome što najčešće nisu pozajmne. Kao tip, obično su i najmalobrojnije: savremene države imaju jednu do dve nacionalne biblioteke i, eventualno, institucije koje, odlukom vlade ili parlamenta, preuzimaju pojedine funkcije nacionalnih biblioteka.
Od kada je francuski kralj Fransoa I (1515–1547) osmislio obavezni primerak kao način popunjavanja fondova dvorske biblioteke (1537) te kolekcija francuskih kraljeva postala najstarija evropska biblioteka koja je imala pravo na primerak svega što se štampa na tlu države, postupno su se uobličavale funkcije nacionalnih biblioteka. Usavršavanje tehnologije štampe, usavršavanje proizvodnje papira, masovno objavljivanje, pojeftinjenje knjiga, uvođenje obaveznog osnovnog obrazovanja, demokratizacija društava, ubrzanje ritma života, pojačana komunikacija, potreba za informisanjem, izvanredan porast broja publikacija u bibliotekama, ali i konačno uobličavanje nacionalnih država, učinili su da u 19. i 20. veku nacionalne biblioteke postanu suštinsko obeležje tih zajednica.
U Temi četrdesetog broja Čitališta nalaze se dva teksta posvećena istorijatu nacionalnih biblioteka: „Nacionalna parlamentarna biblioteka u Japanu“ japanologa prof. dr Danijele Vasić i „Nacionalna biblioteka u Madridu i duh prosvetiteljstva“ hispanologa prof. dr Vladimira Karanovića. Njima je pridružen rad bibliotekara dr Biljane Đurašinović „U podnožju Kavkaza: knjižna kultura Gruzije od srednjeg veka do savremenog doba“, kao redak pokušaj da se prikaže razvoj nacionalnog bibliotekarstva. Ovim radovima nije zajednička samo izvesna egzotičnost u odnosu na naše podneblje, nego i širok društveno- istorijski kontekst u koji se stavlja razvoj biblioteka, što je osnovni preduslov za razumevanje njihove današnje pozicije i društvenih funkcija koje obavljaju.

Preuzmi pun tekst